Reflü Nedir?
Pek çok beşerde yemekten sonra hazımsızlık, ekşime ve yemek borusunda yanma yakınmaları mevcuttur. Bu rahatsız edici durum yemek borusuna ve hatta ağıza kadar gelen yemek ve mide asidi ile besbellidir. Bu durum birtakım şahıslarda süreksiz olup, aşikâr bir müddette ortadan kalkar. Lakin birtakım bireylerde de epeyce rahatsız edici, sık sık oluşan ve epey ağrılı bir hastalık halini alır. Bu hastalığı “Gastroözofageal reflü” olarak isimlendirildi. Toplumda epey sık oranda (%15-20) gözlenen bir hastalıktır. Bayanlarda daha sık gözlenmesine rağmen önemli yemek borusu hasarı erkeklerde daha sık gözlenir. Yaşlılarda ve çocuklarda epey önemli durumlar oluşturabilir.
Reflünün Belirtileri Nelerdir?
En sık belirtisi göğüste yanma “heartburn” dır. Kimi beşerler bu yanmayı midesinde, uzunluğunda, omuzlarda ya da hatta sırtta ve kolda dahi hissedebilir. Kalp ağrısından bazen ayırt edilemez. Ekseriyetle bu nedenle doktora başvururlar.
Göğüs ağrısı nedeniyle Koroner anjio yapılıp negatif bulunan % 50 hastada reflü özofajit saptanmıştır. Özofajitte ağrı sıklıkla akut başlangıçlı ve saatlerce sürer, uykudan uyandırır, antiasit ve yiyeceklerle hafifler, besin ve öğünlerle alakalıdır, sırt üstü yatma ve öne eğilmede hissedilir, % 50 olguda pyrozis, regürjitasyon ve disfaji üzere semptomlara eşlik eder, eforla ilişkisizdir, sıklıkla sternum altında yada sırt bölgesinde hissedilir, yayılım göstermez.
Ağrıya ilaveten ağıza ekşi su gelmesi “regürjitasyon” başka sık rastlanan belirtidir. Boğazda ve ağızda makus bir tat bırakır, ekseriyetle yemek sonrası nadiren yemek sırasında oluşur. Semptomlar sıklıkla yatarken ve uyurken meydana gelir. Karında şişkinlik, geğirti, hıçkırık, gıcık hissi, kronik öksürük, ağız kokusu, ses kısıklığı, ses tellerinde nodül ve astım nöbetleri öbür belirtileridir.
Reflünün Tedavisi Nasıldır?
Reflü hastalığı günümüzde tanısı konduktan sonra tedbirinin alınması ve tedavisi mümkün bir hastalıktır. Yemek ile birlikte midede öğütücü süreç gayesi ile asit salgılanması başlar. Yemek bitiminde bu salgılanan asidin bir kısmı mideden taşarak yemek borusunu tahriş eder. İşte bu geriye taşmaya Reflü adını veriyoruz. Reflü olan asit, yemek borusunda süreksiz ve kalıcı hasarlar oluşturabilir. Bu tahriş sonucunda oluşan ağrıya da “heartburn”, yemek borusunda oluşan hasarada “Özofajit” tariflerini kullanıyoruz.
Mide yüzeyi aside alışık ve asidin tahrip eden tesirini ortadan kaldıracak düzeneklere sahiptir. Lakin yemek borusunda aside karşı bu çeşit kollayıcı tesirli düzenekler bulunmaz. Olağanda mide ile yemek borusu ortasında “alt özofagus sfinkter” dediğimiz bir kapı vazifesini üstlenen sistem mevcuttur. Bu kapı yutulan lokmaların yemek borusundan mideye geçisine müsaade verir lakin mide içeriğinin geri kaçmasını önleyecek sistem ile çalışır. Bu kapıdaki gevşemeler ya da bozukluklar (mide fıtığı-hiatal herni)reflü hastalığının oluşmasının nedenleridir.
Mide içindeki basıncın arttığı durumlarda (çok yemek yenmesi, yemek sonrası yatılması,vs) reflü sıklığı daha fazladır.
Hangi Hastalarda Ameliyat Gereklidir?
• Yaş (hasta ne kadar genç ise cerrahi o kadar önceliklidir).
• Yakınmaların şiddeti, sıklığı, tipi
• Yemek borusundaki hasarın şiddeti
• İlaç tedavisine karşın hastalığın tekrarlama hızı
• Reflü ile birlikte mide fıtığının (Hiatal Herni) mevcut olması durumunda hastanın tedavisi ameliyat ile sağlanır.
Ameliyat ile Neler Düzeltilir?
Günümüzde laparoskopik ameliyatların hastaya sağladığı daha az ağrı, daha kısa müddette düzgünleşme avantajlarından reflü hastalığının tedavisinde de yararlanmaktayız.
Bozulmuş olan alt özofagus sfinkterinin bir öteki manada mide ile yemek borusu ortasındaki kapının yine oluşturulması ve mide içeriğinin yemek borusuna kaçısının önlenmesi emelini güden laparoskopik fundoplikasyon ameliyatları tüm dünyada yaygın olarak kullanılmaktadır. Ameliyat son teknik gelişimlerden yararlanılarak uygulanan laparoskopik bir süreçtir. Yaklaşık 1-1,5 saat süren, hastanın sonraki gün ağızdan beslenmeye başlayıp birebir gün ya da sonraki gün konutuna gönderilebildiği ve 7 gün içinde de işbaşı yapabildiği bir süreçtir. Laparoskopik ameliyatların tüm avantajlarından (daha az ağrı, daha kısa yatış mühleti ve ameliyat sonrası riskinin olmaması gibi) yararlanılır.
Böylece yıllarca ve her gün ilaç alımının ortadan kalkışı, yemek borusundaki iltihabi olayların gerilemesi ve bunlara bağlı kanser risklerinin ortadan kalkması ile hastanın daha kaliteli bir yaşama kavuşması sağlanır. Tecrübeli cerrahların uyguladığı bu laparoskopik fundoplikasyon süreçlerinin yan tesiri minimal seviyede olup, muvaffakiyet yüzdesi %95-100 ortasındadır.
Gastroenterelog ve cerrahların birlikte kıymetlendirilmesi sonucunda uygun hasta seçimi ile önerilen bir ameliyat halidir.
Reflünün (GÖR hastalının) belirtileri nelerdir?
GÖR’ün en kıymetli belirtisi göğüste yukarıya gerçek yayılan yanmadır. Yanma midede, boğazda yahut uzunluğunda hissedilebilir. Bilhassa alkol, turşu, çikolata, ekşi, acı ve baharatlı yiyecekler yanmayı şiddetlendiren besinlerin başında gelmektedir. Başka kıymetli belirti ise bulantı olmaksızın, mide sıvısının istem dışı ağza gelmesidir. Bu özelliği ile kusmadan ayırt edilir.
Haftada bir yahut daha sık, göğüste boğaza gerçek yükselen bir yanma, ağza acı-ekşi su gelmesi hastalığın tanısı için kafidir. Saydığımız bu iki değerli belirtinin dışında, reflü’nün öteki organları tahrişinden ötürü ortaya çıkan belirtiler de GÖR hastalığının tanınmasında değerlidir.
Geçmeyen gıcık öksürüğü
Ses kısıklığı
Ses tellerinde polip yahut nodül
Tedavi edilemeyen larenjit ve farenjit üzere boğaz enfeksiyonları
Boğazda dolgunluk hissi
Sık sık boğaz temizleme ihtiyacı
Tedaviye uygun karşılık vermeyen astım
Tekrarlayan zatürre
Uykuda kısa müddetli soluk durmalarında altta yatan hastalık olarak reflüden kuşku edilmelidir.
Sürekli boğaz temizleme gereksinimi, ses kısılması, sık sık farenjit yahut larenjit sorunu olan şahısların birçoklarında temel neden reflüdür. Tekrar müzmin öksürüğü olanların yarısında reflü hastalığı olduğu ortaya konmuştur. Hatta yıllarca öksürüp bir teşhis konmadan hekim tabip gezen hastalar vardır. Astım ile reflü birlikte ise biri oburunu kötüleştirir. Reflüden şüphelenilen hastaların bazısında ise kalp ağrısından ayrılması imkansız göğüs ağrısı meydana gelir. Bu türlü durumlarda öncelikle kalp tetkiki yapıldıktan sonra reflüden şüphelenmek en hakikat yoldur.
Yutma zahmeti, ağrılı yutma, mide kanaması yahut kilo kaybı reflünün bulguları olabildiği üzere büsbütün farklı bir hastalığa da işaret edebilen durumlardır. Çocuklarda reflü hastalığı, kolay kusmalar formundadır lakin bilhassa süt çocuğu periyodunda “ani çocuk ölümü” sendromu sorumlusu olabilmektedir. Çocukluk periyodunda duruş bozukluğu, büyüme gelişme geriliği, kansızlık, zatürre atakları, teneffüs yolu hastalıkları, yeni doğanda boğulma atakları da GÖR’ün müracaat nedenleri ortasındadır. Çocukluk çağı astımının üçte birinin altında reflü yatmaktadır.
Reflünün Yol Açtığı Hastalıklar Nelerdir?
Çocuklarda büyüme-gelişme geriliğine
Akciğere mide sıvısı kaçmasına bağlı zatürreye,
Larenjit, farenjit, bronşit, astım üzere teneffüs yolu hastalıklarına,
Yemek borusu iltihabına (özofajit),
Peptik darlığa (midenin bir kısmının daralması),
Sindirim kanalı kanamalarına,
Anemiye,
Yemek borusu kanserine yer hazırlayan Barrett hastalığına
Kansere yol açabilir.
Reflü Tedavisi
İlaç tedavisi ve cerrahi tedavi olmak üzere iki formül vardır. Reflü tedavisinde altta organik bir neden yoksa hastaya asit oluşumunu engelleyici ilaçlar ve mevcut asidi nötralize edici ilaçlar verilir. Cerrahi tedavide ameliyatla mide ile yemek borusu ortasındaki büzgeç kas kuvvetlendirilir Genelde mide fıtığı varsa bazende ilaç tedavisinden sonuç alınamadığında başvurulur. Uzun müddet ilaç kullanmak istemeyen hastalarda ise şayet cerrahi tedavi uygunsa ve hasta da istiyorsa uygulanabilir. Hasta cerrahi tedavinin yan tesirleri ve komplikasyonlar hakkında kesinlikle bilgilendirilmelidir.
Reflü hastalığı, kronik bir hastalıktır vakit zaman şikayetler artabilir, azalabilir, kaybolabilir ve tekrarlayabilir. Bu nedenle reflüyü önlemek için hastanın uyması gereken kurallar vardır.
Reflüyü Önlemenin Yolları
- Yüksek yastıkta yatın (Yatarken bedenin üst kısmı ve baş yüksekte olmalıdır).
- Fazla ölçüde yemekten kaçının (Fazla yemek mide basıncını artırır ve reflü mümkünlüğü artar).
- Az ölçüde sık ve tertipli yemek yiyin.
- Yiyecekleri yavaş yiyip, düzgün çiğneyin.
- Yağı azaltın (Kızartmalar, fast food yiyecekler ve margarinden kaçının. Çok yağlı yiyeceklerin midede kalma müddeti de yüksektir ve daha fazla mide asidi salınmaktadır).
- Çikolatadan kaçının (Çikolatada bulunan metilksantin denen unsur yemek borusundaki kasları gevşeterek sinkterde gevşemeye yol açar).
- Kahveden kaçının çayı az tüketin (Kafeinli yahut kafensiz kahve reflü mümkünlüğünü artırır).
- Yemek borusunu irite eden unsurlardan kaçının.
- Alkol, kola, gazoz üzere asitli içecekler, konserve meyve suları, içmeyin.
- Çok baharatlı yiyeceklerden, turşu ve sirkeden kaçının (Baharatlar reflünün şiddetini arttırarak midede yanmayı arttırabilir. Bu nedenle baharatlı hazır besinleri sonlandırıp yemeklerinize daha az baharat kullanınız.
- Yemekten sonra çabucak yatmayın en az 1 saat oturun.
- İçkilerden kaçının (Alkol mide asidini artırmaktadır).
- Sigara ve öteki tütün eserlerinden sakının (Nikotin yemek borusunun alt kısmındaki büzgeci gevşetmektedir).
- Kilo almayın (Şişmanlık reflü şikayetlerini artırmaktadır).
- Stresten mümkün olduğunca uzak durmaya çalışın.
- Sıvı tüketimi mide basıncını arttırdığı için yemeklerde değil, öğün ortalarında alın.
- Özellikle öğünden sonra dar giysiler giymeyip daha rahat giysiler giymeye çalışın.
