Safra kesesi karaciğer alt yüzüne yapışık armut halinde bir organdır. Tam dolduğu vakit 50 ml safra alır. Karaciğerden salgılanan safra kanallardan geçerek safra kesesine gelir ve burada konsantre edilir ve bekler. Yemek yendiği vakit safrakesesi kasılır ve konsantre safra ince barsağa akar ve yemeklerin sindirilmesine yardım eder.
TAŞ NASIL OLUŞUR?
Safra kesesi taşları Kolesterol ve Pigment taşları olarak ikiye ayrılır. Kolesterol taşları düzeneği tam belirli olmayan bir nedenle kolesterolun safra kesesi içine çökmesi nedeni ile oluşurlar. Pigment taşları, koyu renkli taşlardır ve genelde siroz, safra yolları tıkanıklığı, kan yıkımı olan hastalıklarda görülür.
BESLENME, CİNSİYET, YAŞ, KALITIM ÜZERE ETKENLERİN ROLÜ VAR MI?
Safra kesesi taşları bayanlarda erkeklerden 4 misli daha fazla görülür.40 yaş üzerindeki her 8 bayandan birinde safra kesesi taşı görülür. Beyaz derili ve kilolu bayanlarda görülme sıklığı daha fazladır.
TAŞIN BEDENE ZİYANI NEDİR? NELERE YOL AÇABİLİR?
Hayati tehdit terimini bilhassa kullanmaktayız.Çünkü çalışmalar göstermektedirki; taş hastalığı olan hastaların %85 inde komplikasyon dediğimiz ve sonuçları hakikaten üzücü olan yan tesirler görülür.
Taşlı safra kesesinin iltihabı sonucu kesenin delinmesi ile safra ve cerahatin karın boşluğuna dökülmesi ameliyat edilmediği taktirde vefatla sonuçlanan bir durumdur.Yine küçük taşların ana safra kanalına kaçmaları ve bu kanalın kalem ucu kadar olan alt ucunu tıkamaları sonucu oluşan tıkanma sarılığı yahut cerrahi sarılık acil tedavi edilmediği takdirde çok kısa müddette vefatla sonuçlanan bir öbür durumdur.
Yeniden safra kesesindeki küçük taşların ana safra kanalının alt ucunda pankreas bezine ilişkin kanalı tıkamaları sonucu oluşan pankreatit de tedavi edilmediğinde %50 vefatla sonuçlanır.
Bir diğer kıymetli yasi kaserleridir.Bu kanserlerde %95 oranında kesede taş mevcuttur. Buda sn tesirde safra keseafra kesesi kanserleri ile safra kesesi taşları ortasında çok sıkı bir ilginin var olduğunu ngöstermektedir.
SAFRA KESESİ TAŞLARININ BELİRTİLERİ:
Bu hastalarda her hangi bir hastalığa özel olmayan; karın ağrıları, hazımsızlık, şişkinlik,ekşime,yanma üzere sindirim sistemine ilişkin yakınmalar olur.
Bazen hastalarda omuz ve sırt ağrıları uzun yıllar romatizma zannedilerek tedavi edilir. Eskiler buna safra kesesi romatizması derlerdi.Doğrusu hiçde haksız değillerdi.
Geçmişte olduğu üzere günümüzde de çok sık rastlanan bir yanılgı safra kesesi hastalarının kalp hastalığı varmışçasına değerlendirilip tedavi edilmeleridir.Burada hakikaten mevcut olan safra kesesi ile kalp koronerleri ortasındaki refleks karşılık kese hastalığının kalp hastalığı bulguları ile ortaya çıkmasına yol açar. Bunlardaki göğus ağrıları, sorun, hatta elektrokardiografideki bozukluklar enfarktüs zannedilir. Bunlara uzun yıllar kalp ile ilgili tetkik ve tedaviler uygulanır, meğer safra kesesi kalbi denilen bu düşünceler safra kesesinin çıkartılması ile son bulur.
İLAÇLA TEDAVİSİ MÜMKÜNMÜ?
Hayır, safra kesesi taşlarının ilaç tedavisi yok. Tek tedavi ameliyattır.
AMELİYATIN ALTERNATİFİ VAR MI?
Alternatif yok. Ameliyat olmak koşuldur.
AMELİYAT EDİLMEDİĞİ TAKDİRDE SONUÇLARI NELERDİR? VEFAT NEDENİ OLURMU?
Taşlı safra keseleri ameliyat edilmediği takdirde tıkanıp , şişip ve delinebilir.Tıkanma sarılığı ve buna bağlı karaciğerin bozulmasına neden olabilir. Uzun mühlet safra kesesinde taş olan hastalarda safra kesesinde kanser gelişme riski vardır,bu saydığımız komplikasyonların hepsi vefat nedeni olabilir.
En çok korkulan komplikasyon ,taşın safra kesesinden safra yoluna düşüp ve pankreasın ağzını tıkayıp ve pankreatite neden olmasıdır ki en çok korkulan komplikasyondur ve mevt riski çok fazladır.
LAPAROSKOPİK KOLESİSTEKTOMİ
Safra kesesi ve safra yollarının olağan kabul edilen anatomik görünüşü %70 civarında saptanmaktadır. Geri kalan % 30 hastada, bu organların yer ve form değişiklikleri kelam hususudur. Bu nedenle her safra kesesi operasyonu tıpkı operatif risklere sahip değildir.
Hala tüm dünyada safra kesesi operasyonu için önerilen ve altın standart olarak kabul edilen formül; Laparoskopik Cerrahidir.
Laparokopinin açık cerrahiye bir kadro üstünlükleri bulunmaktadır. Bu nedenlerle dünyada tercih edilen yöntem
olarak görülmektedir. Bu üstünlükler;
Yara yerlerinin çok daha kozmetik imaj vermesi,
Operasyon sonrası daha az ağrı duyulması,
Operasyon sonrası daha kolay hareket edilebilmesi,
Daha erken günlük yaşama dönme imkanı,
Hastanede kalış müddetinin daha az olması,
Ameliyat sonrası uzun periyotta oluşabilen barsak tıkanma riskinin çok daha az olması,
Laparoskopik olarak karın içi kıymetlendirilebilir.
Fakat Laparoskopik Cerrahinin olumsuz yanları da bulunmaktadır. Bunlar;
Belirli bir teknik deneyim gerektirmesi,
Ameliyathanede donanımlı aygıt ve alet bulunmalıdır,
Açık cerrahiye dönme mümkünlüğü vardır. Bu oran, standart operasyonlar için %15-17 ortasındayken Akut Kolesistit ismini verdiğimiz safra kesesi iltihaplarında daha yüksektir.
Safra kesesinin delinmesi ve bunun sonucunda safra taşıyla bir arada safranın operasyon alanına akma mümkünlüğü açık cerrahiye nazaran bir ölçü daha fazladır. Bu oran laparoskopide %18 civarındadır. Tekrar akut kolesistit durumlarında bu oran daha fazladır.
? SAFRA KESESİ GÖZETİCİ DİYET
Önemli Konular:
Yiyeceklerinizi yavaş yiyiniz ve düzgün çiğneyiniz.
Yiyecek ve içeceklerinizin çok sıcak yahut soğuk olmamasına dikkat ediniz.
Az ve sık yiyiniz. (Günde 6 öğün).
Sigara kullanmayınız ve sakız çiğnemeyiniz.
Yemeklerdeki bütün yiyecekleri çiğden koyunuz. Kavurmayınız.
Hür kümedeki yiyecekler gaz yaptığı takdirde yenilmemelidir.
İÇECEKLER
Hürler:
Süt, sahlep, muzlu süt, ıhlamur, yoğurt, ayran, adaçayı, açık çay.
Yasaklar:
Koyu çay, kahve, neskafe, sütlü kahve, sütlü kakao, limonata, boza, karbonatlı içecekler (gazoz, kola gibi), hazır meyve suları, alkollü içecekler, maden suyu ve sodası.
ET BALIK VE KÜMES HAYVANLARI
Serbestler:
Haşlanmış, ızgara yahut fırında pişirilmiş; kırmızı et, tavuk, balık, hindi, sakatatlar (karaciğer, beyin, böbrek, lisan, dalak, yürek gibi).
Yasaklar:
Yağda kızartılmış etler, kavurma etler, sucuk, pastırma, salam, sosis, salamura balık.
YUMURTA VE PEYNİR
Özgürler:
Haşlanmış, rafadan ve katı yumurta, beyaz peynir, kaşar, lisan ve gravyer peyniri.
Yasaklar:
Yağda kızarmış yumurta ve başka peynirler.
Yağlar:
Yemeklerinizde bitkisel sıvı yağlardan biri, zeytinyağı ve tereyağının eşit oranda karışımını kullanınız.
ÇORBALAR
Serbestler:
Domates çorbası, süzgeçten geçirilmiş zerzevat çorbaları, buğday unu, pirinç, bezelye unu, mercimek unu, şehriye, yayla çorbaları, acısız tarhana.
Yasaklar:
Hazır çorbalar, et suyu ile yapılmış çorbalar, acılı tarhana, bütün kuru baklagil çorbaları.
TAHIL VE KURU BAKLAGİLLER
Hürler:
Beyaz ekmek, sade kraker, bisküvi, peksimet, sade şekerli kuru pasta, sade şekerli kekler, fırında pişirilmiş yufka böreği, pirinç, makarna, irmik, kuskus, erişte, şehriye.
Yasaklar:
Çeşnilendirilmiş kraker ve bisküviler, bütün kuru baklagiller (kuru fasulye, nohut, mercimek, kuru bakla, barbunya fasulyesi, börülce), mısır, bulgur, yarma buğday ve kepekli undan yapılan yiyecekler.
ÇEŞNİ VERİCİ YİYECEKLER
Hürler:
Un, süt ve tuzdan yapılmış soslar, hindistan cevizi, nane, kekik, tarçın.
Yasaklar:
Özgür kümesinin dışındaki bütün baharatlar, et suyu, salamuralar, turşular, sirke, ketçap, hardal, sarımsak, çemen, zeytin, kuru yemişler, limon tuzu, kurutulmuş meyvalar (çiğ olarak).
SEBZELER
Özgürler:
Güzel pişmiş; soğan, havuç, taze fasulye, pancar, bezelye, ıspanak, kabak, semizotu, pazı, ebegümeci, patates, havuç suyu, domates suyu.
Yasaklar:
Öteki bütün sebzeler, yağda kızartılmış sebzeler, cips, patates kızartması.
MEYVE VE MEYVE SULARI
Özgürler:
Ekşi olmayan bütün taze meyve suları (sulandırılmış olarak yahut yemeklerden sonra içilebilir.
Komposto formunda kabuksuz pişirilmiş: Elma, şeftali, kayısı, kırmızı erik,
Çiğ, olgun, kabuksuz olarak: Muz, tatlı elma, şeftali, kayısı, çekirdeksiz üzüm, tatlı kiraz.
Yasaklar:
Öbür kompostolar ve öteki çiğ meyveler.
TATLILAR
Serbestler:
Pekmez, şeker, bal (süzülmüş), reçel, sade lokum, akide şekeri, muhallebi, sütlaç, krema, jöleli tatlılar, tavuk göğsü, sade pelte ve fırında pişirilmiş hamur tatlıları (revani, yoğurt tatlısı ve benzeri).
Yasaklar:
Baharat ve yasak olan meyvelerden yapılmış tatlılar, yağda kızartılmış hamur tatlıları, tahin helvası, tahin, çikolata, çikolatalı kek, kek ve pastalar, kakaolu tatlılar, dondurma.