SAFRA KESESİ TAŞLARI
Safra kesesi nedir?
Safra kesesi karaciğerden salgılanan safranın toplandığı, karacigerin alt kısmında bulunan ve karaciğere yapışık armut halinde 50 ml hacmi olan bir organdır. Safra kesesi safranın depolanıp konsantre edilip salgılanmasını sağlar. Karaciğerden günde yaklaşık olarak 500-1500 ml kadar safra salgılanır ve kanallar yoluyla safra kesesine gelip burada birikir ve bağırsaklardan bilhassa yağların emilimini sağlamak başta olmak üzere çeşitli işlevleri yerine getiriyor. Safra kesesi bu oluşan safranın bir kısmını depolayarak bilhassa yağlı besinler, çikolata, yumurta üzere besinlerin tüketilmesiyle kasılarak içeriğini onikiparmak bağırsağına boşaltıp sindirime yardımcı olur.
Safra kesesi taşları nasıl oluşur?
Her 10 erişkinden birinde olan safra taşı bilhassa 30 yaşından sonra bayanlarda daha sık görülüyor. 60 yaşından sonra erkeklerin yüzde 10-15’inde bayanların yüzde 30-40’ında safra taşı oluşuyor. Safra kesesinin olağan akışkanlığında sorun olmaz iken,uzun süren açlıklar üzere durumlarda safra akışkanlığı azalıp tortu oluşturmaya başlar. Oluşan bu tortu safra kesesi taşlarına taban hazırlar. Safra kesesi taşları çoğunlukla kolesterol kristallerinden oluşan yumuşak,gri-kahverengi, kolay ezilebilen taşlardır. Çok azı kalsiyum ve bilirubinden oluşan siyah, sert pigment taşlarıdır.
Safra kesesi taşı belirtileri nelerdir?
Tekrarlayan karın ağrısı atakları; karnın sağ üst kısmında ya da göbek üzerindedir, sıklıkla sağ kürek kemiğine hakikat yayılır. Ağrı çoklukla ağır yemeklerden sonra başlar, yavaş yavaş artar ve kesilmeden bir kaç saat sürer (bilier kolik). Bulantı ve kusma, ağrıya eşlik edebilir. Karında şişkinlik ve geğirme de gözlenebilir.Bu şikayetler görüldüğü üzere mide rahatsızlıklarında da görülebilmektedir. Bu nedenle tabibin uygun gördüğü hastalarda gastroskopi yapılması gerekebilir.
Safra kesesi iltihabı (kolesistit) nedir?
Safra kesesi taşları çoğunlukla rastgele bir şikayete yol açmaksızın sessiz olarak safra kesesinde bulunurlar. Check up, öbür hastalıkların tanısı konma esnasında yapılan tetkiklerde rastlantısal olarak bulunurlar. Oluşan taşların rastgele bir halde enfekte olması yahut safra kesesi kanalını tıkaması halinde safra akışı engellenir kese duvarında ödem gelişir,damarlanması bozulur. Taşların sayısının fazlalığı,milimetrik boyutta ‘’küçük taşlar’’ olması ve 2-3 cm den büyük çaplarda olması safra kesesi iltihabı mümkünlüğünü arttırmaktadır. Tıkanıklığın daha da uzun sürmesiyle kese duvarında çürüme ve delinme meydana gelebilir. Bu durum sıklıkla KARIN AĞRISI olarak belirti verir. Ağrı karın sağ üst tarafında, sırtta sağ kürek kemiğinin altında hissedilir. Ağrıya ek olarak; hazımsızlık, şişkinlik üzere şikayetler eklenebilir. Safra kessesinin delinmesi halinde ise çok şiddetli karın hastalığı ile ortaya çıkan acil ameliyat edilmesi gereken bir durum ortaya çıkar (akut batın sendromu) gelişir. Bu noktada vakit değerlidir, en kısa vakitte bir genel cerrahi uzmanına görünmek gerekmektedir.
Safra kesesinde taş var fakat şikayet yok ne olur?
Şikayetiniz yoksa ömür uzunluğu bu formda kalabilir, yani bir şey olmayabilir. Fakat günün birinde safra kesesi iltihabı (akut kolesistit), safra kesesindeki taşın safra kanalına düşmesi sonucu sarılık ve safra yolu iltihabı (akut kolanjit),pankreas kanalının taş ile tıkanması sonucu pankreas iltihabı (akut pankreatit) gelişebileceği de unutulmamalıdır. Safra kesesi taşı belirti veriyorsa (ağrı, hazımsızlık vb) istenmeyen önemli problemler ortaya çıkabilir. Şikayet oluşturmayan (asemptomatik) safra kesesi taşları ekseriyetle öteki nedenlerle karın ultrasonografi ya da tomografisi yapılırken tespit edilir. Belirtisiz (asemptomatik) safra kesesi taşlarının her sene % 3-5 i semptomatik (belirti verir) hale gelir. 20 sene içinde yaklaşık üçte biri semptomatik olur.
Safra kesesi taşı şikayeti olmasa da şu bireylerde safra kesesi alınmalıdır:
• Yaşlı ve diyabeti olanlar; bunlarda komplikasyon (istenmeyen bir durum) gelişirse sonuçları başka sağlıklı bireylere nazaran daha ağır olur.
• Uzun bir vakit sıhhat hizmetine ulaşamayacak olanlar; kışın ulaşımın kapandığı bölgelerde oturanlar, gemi mürettebatı, astronot vb.
• Porselen safra kesesi olanlar; bu insanların safra kesesi duvarı kalsifiye olmuştur, kese sinemalarda ve bilgisayarlı tomografide yumurta kabuğu üzere görünür. Bunlarda safra kesesi kanseri gelişme riski artmıştır.
• Safra taşı 3 cm den büyük ya da 0.5 cm den küçük olanlar. Bilhassa küçük taşlar safra yoluna düşerek sarılık ya da akut pankreatite neden olabilir.
• Safra kesesinde 10 mm’den büyük polipi olanlar.
Safra kesesinde taşı var ve şikayetleri de var artık ne olacak?
Öyleyse siz laparoskopik kolesistektomi adayısınız. Mümkün olan en kısa müddette ameliyat olmalısınız, bekleme döneminde da diyet yapmalısınız. Diyetten kasıt ağır, yağlı, kızartma, çikolata ve yumurta üzere besinlerden kaçınmanızdır.
Kapalı safra kesesi ameliyatı (Laparoskopik Kolesistektomi) nedir?
Bu safra kesesi ameliyatı açık ameliyatta kullanlan aletlerden daha farklı, daha uzun altlerle yapılır. Karın içi evvel karbondioksit (CO2) ile şişirilerek bir çalışma alanı oluşturulur. Kullanılan aletlerin çapına nazaran 0.5 – 1 cm lik deliklerden bu uzun aletler ve bir teleskop (kamera) içeriye yerleştirilir. 1,3 yahut 4 delikten süreç gerçekleştirilir. Monitöre bakarak safra kesesinin tamamı, bu uzun aletlerle çalışarak çıkarılır.
Açık safra kesesi ameliyatı nedir?
Göbek üstünden orta sınırdan yada sağ kaburga yayının alt kısmından kesilerek yapılır. Günümüzde mecbur kalmadıkça yalnızca safra kesesini almak için bu biçimde ameliyat pek yapılmaz olmuştur. Kapalı safra kesesi ameliyatı yapılırken kesenin fazla iltihaplı olması ve anatomik yapıların belirlenememesi durumunda açık ameliyata geçilir.
