SAFRA KESESİ VE SAFRA YOLU TAŞLARI

Karaciğerde üretilen ve sindirim için gerekli olan safra sıvısı karaciğer içindeki
küçük safra kanalcıkları ile ana safra kanallarına iletilir ve oniki parmak barsağına açılan ağızla barsağa dökülür.Safranın bir kısmı ana safra kanalına bir kanalla
bağlanan safra kesesi içinde depolanır.Sindirim için bol safra gerektiği hallerde
hormonal ve refleks düzenekler devreye girerek safra kesesinin kasılması ile
nispeten bol ölçüde safra ana safra kanalına ,oradanda oniki parmak barsağına dökülür.
Safra akışkan bir sıvıdır. Lakin uzun süren açlık,dehidratasyon,infeksiyon,kolesterol yüksekliği üzere durumlar safra sıvısının yapısında bozulmaya,akışkanlığında azalmaya,koyulaşmaya,çamurlaşmaya ve
taş oluşumuna neden olabilmektedir. Safra taşları bilirubin ve kolesterol içeriğine nazaran bilirubin taşları,kolesterol taşları yahut her iki maddeyi de içeren mikst taşlar olarak karşımıza çıkmaktadır.En sık kolesterol taşları görülür.Safrayı eriyik halde tutan unsurların azalması yahut kolesterolün artması ile oluştuğu düşünülmektedir.Bilirubin taşları kan yıkımının artığı hastalıklarda ve infeksiyonlarda daha sık görülmektedir.
Yaş ilerledikçe taş görülme sıklığı artar ve bayanlarda daha çok görülmektedir. Safra kesesi taşları karın sağ üst kısmında sırta yansıyan ağrı,bulantı,şişkinlik üzere belirtilerle ortaya çıkabileceği üzere komplikasyonlarında ateş,sarılık üzere belirtiler tabloya eklenebilir. Safra kesesi taşları hiç belirti vermeden sessiz taş halinde olabileceği üzere,safra
kesesi iltihabına(akut ve kronik kolesistit),safra kesesi delinmesine(perforasyon),safra kanalına taşların düşmesine yahut safra kesesinin safra yollarına dıştan basısıyla oluşan tıkanma sarılığına,pankreatite ve safra
yollarında iltihaplanmaya( kolanjit) neden olarak acil durumlara yol açabilmektedir.Taşa bağlı safra kesesi kanseri gelişme riski de vardır. Teşhis için birinci tercih ultrasonografidir.Gerekli durumlarda MR/MRCP ve ERCP gibi
tekniklerden faydalanılır. Şikayetlere ve komplikasyonlara neden olan safra kesesi taşlarının tedavisi
cerrahidir. Günümüzde laparoskopik kolesistektomi tekniği kullanılarak taşlı safra
kesesi bedenden uzaklaştırılır. Sessiz yani belirti vermeyen ve tesadüfen teşhis konulmuş safra kesesi taşlarında
tedavi tartışmalıdır. Üstte sayılan komplikasyonların ileri bir tarihte gelişebileceği, pankreatit üzere ölümcül durumlara yol açabileceği hatta kansere neden olabileceği hastalara uygunca anlatılmalı ,takip yahut operasyon kararı hasta ile birlikte verilmelidir. Safra yolu taşlarının varlığı ameliyat öncesi biliniyorsa öncelikli olarak tedavi
edilmelidir. Bunun için ameliyat öncesi ERCP süreci ile endoskopik olarak safra kanalı taşları temizlenir,daha sonra laparoskopik olarak safra kesesi operasyonu gerçekleştirilir. Son yıllarda laparoskopik koledok eksplarosyonu tekniği ile ameliyat sırasında hem safra kesesi alınmakta,hemde safra kanalları temizlenebilmektedir. Safra kesesi ve safra yolları taşları temizlendikten sonra gereki diyet düzenlemeleri yapılarak safra yollarında yeni taş oluşumu önlenmeye çalışılmalı buna karşın yeni taş oluşumunda ERCP ile tekrar safra kanalları taşları temizlenmelidir.