Tiroid

• Tiroid

Tiroid bezi boynun ön tarafında, nefes borusunun çabucak önünde yer alan ve hormon üreten bir organdır. Sağ ve sol olarak iki lobdan ve ortada bunları birleştiren ve istmus ismi verilen yapıdan oluşur. Yaklaşık olarak 25 gr ağırlığındadır. Tiroid bezi çok yeterli kanlanan bir organdır. Boyutuna nazaran kanlanması hayli fazladır.Salgıladığı tiroid hormonları, bedenimizin metabolik, hormonal, dolanım, üreme ve daha birçok sistemi üzerinde kıymetli tesirlere sahiptir.

Tiroid bezinin cerrahi anatomisi çok değerlidir. Ses telleri ve bedenin kalsiyum istikrarını düzenleyen paratiroid bezlerle olan komşuluğu ameliyat sırasında bilhassa dikkat edilmesi gereken mevzulardır.

• Guatr

Tiroid bezinin boyutunun artmasını belirtir. Lakin bu tarif, tiroid bezinin işlevleri hakkında bilgi vermez. Bu nedenle, guatr tanısı alan bir hastada çok az( hipotiroidi), çok fazla (hipertiroidi)ve ya olağan düzeyde(ötiroidi) hormon üretiliyor olabilir.

• Guatr çeşitleri:

Basit diffüz guatr:Tiroid bezinin bütün halinde büyümesine diffüz guatr denir. En kıymetli sebebi iyot eksikliğidir. Ülkemizde sıktır. Yaşanılan bölgedeki içme suları ve yiyeceklerde kâfi ölçüde iyot bulunmaması sonucunda gelişir. O nedenle sofra tuzlarına iyot konmaktadır.
Multinodüler guatr:Tiroid bezinin heterojen bir biçimde büyümesi ve çok sayıda nodül oluşmasına denir. En sık görülen tiroid bezi hastalıklarından biridir. Hem boyutu artar hem de içerisinde birden fazla nodül gelişir.Nodüllerin boyut ve özelliklerine nazaran sıklıkla cerrahi gerekir. Özelikle aşağıda durumlar varsa derhal ilgili uzmana başvurulması önerilir.
Nodüler guatr (Tek tiroid nodülü):Tiroid bezinde büyüme olmaksızın yahut minimal büyüme ile birlikte tek bir nodül saptandığında bu nodülün çapı, yapısı ve işlevinin uygun kıymetlendirilmesi gerekir. Zira kanser yahut hipertiroidi riski daha yüksektir.Tek, solid ve soğuk (tiroid sintigrafisinde hipoaktif) nodüllerin kanser içerme riski %8-27gibi epey yüksektir.
Graves hastalığı (Zehirli Guatr):Toplumda zehirli guatr olarak bilinen hastalıktır. Tiroid bezi diffüz olarak büyümüştür. Tiroid hormonlarındaki artışa bağlı olarak şikayetler ve bulgular vardır. Bu hastalığa spesifik olarak göz kürelerinin dışarıya hakikat çıkık olması (ekzoftalmi) görülebilir. Tedavide öncelikli olarak endokrin kısmınca ilaç tedavisi (propisil,tiramazol.) ile ötiroid hale getirilirler, sonrasında kesin tedavi için cerrahi (total tiroidektomi) yahut radyoaktif iyot tedavisi gerekir.
Toksikmultinodüler guatr;Bu hastalıkta iki durum bir ortada bulunur. Tiroid bezinde nodüller ve tiroid hormonu salınımında artış (zehirli guatr). Ekseriyetle zehirli guatra ilişkin şikayetler ve laboratuvar bulguları Graves hastalığındaki kadar şiddetli değildir. Göz bulgularına rastlanmaz. Tedavi yeniden antitiroid ilaçlar (propisil, tiramazol) ile başlar lakin sıklıkla kesin tedavi için cerrahi gereklidir.

Tiroidit;Tiroid dokusuna karşı bir kadro sebeplerle iltihabi tepkiler gelişmesi sonucunda tiroidit denilen hastalıklar oluşur. Bu hastalıklara bağlı olarak da tiroid bezinde büyüme meydana gelir. Tiroiditler ortasında toplumumuzda en yaygın görüleni ise HashimotoTiroiditi’dir.

• Tiroid Hastalıklarında Tanı

Tiroid bezinin ve boyun bölgesinin uzman bir tabip tarafından muayene edilmesi gereklidir. Tiroid bezinde bulunan nodüllerin muayene özellikleri kadar uzunluğunda bulunabilecek lenf nodları da çok kıymetlidir.

Aynada kendinize baktığınızda boynunuzda şişlik gördüğünüzde (yutkunmakla hareketli olsun yahut olmasın) yahut boynunuzda elinize gelen bir sertlik, kitle varlığında lütfen mevzu ile ilgili bir doktora müracaatınız.

Muayene sonrası mevcut bulgularla düşünülen tanıyı doğrulamak için bir grup ek incelemeler gerekir. Bunlar tiroid bezinizin işlevi, tiroid ultrasonografisi ve birtakım durumlarda yaptırılan tiroid sintigrafisidir.

Yapılan incelemeler sonucunda kuşkulu bir nodül tespit edilmişse ultrasonografi eşliğinde iğne biyopsisine başvurulabilir. Bu sayede nodülün yapısı ile ilgili daha ayrıntılı bilgilere ulaşılabilir. Teşhisin netleşmesi ve tedavinin planlanması için epeyce değerli bir incelemedir.

• Tiroid kanseri dışı sebeblerlerde şu durumlarda cerrahi önerilir;

Çevredeki kıymetli yapılara (nefes borusu, yemek borusu, vb.) bası yaparak “Yutkunmada zahmet, ses kısıklığı nefes almakta zorluk” üzere şikayetlere neden oluyorsa.

• Hipertiroidizm (zehirli guatr) eşlik ediyorsa.

Hastanın estetik kaygısı (nodüllerin büyümesine bağlı uzunluğunda berbat görünüm).

İnce iğne biopsisi sonucu benign (iyi huylu) olsa bile nodül boyut 2 cm den büyükse yahut İzlemde nodüller süratle büyüyorsa.

Yalnızca tiroid bezinin tek tarafında patoloji olan ve öbür tarafın büsbütün olağan olduğu güzel huylu tiroid bezi patolojilerinde tek taraflı teşebbüs kâfi olacaktır.Graves hastalığında iki tarafın tamamı çıkarılır.
Temel prensip hangi tarafta operasyon yapılıyorsa o taraftaki dokunun tamamının çıkartılmasıdır.

• Tiroid kanseri:

Tiroid kanserleri tüm kanserlerin %1-2’sini oluşturur. Tiroid kanserlerinin %90-95’i folliküler hücrelerden köken (hormon üretiminden sorumlu olan hücrelerden köken alan kanserlerdir)alan düzgün diferansiye tümörlerdir. Bu kümeye papiller, foliküler ve hürthle hücreli kanserler dahildir. Medüllertiroid kanseri (parafolliküler C hücreleriden köken alır)tiroid kanserlerinin %4-6’sını oluşturur (bunların %20–30’u ailesel MEN Tip 2A ve 2B olgulardır). Medüller kanser hücreleri ürettikleri “Calsitonin” sayesinde kan testlerinde basitçe tanınır. Anaplastik kanser ise %1’den azını oluşturan epeyce çok agresif tedavisi çok sıkıntı olan bir formudur. Tiroid kanserlerine bağlı ölümlerin birçoklarından sorumludur.Çok nadiren %0.1 oranında lenfoma, ve öbür tümörlerde (lösemi, castlekarsinom, nöroendokrin tümör, sarkom) tiroidde görülebilir. Tiroid kanserleri ortasında en sık görülen ve tedavisi hakikat yapılırsa 10 yıllık ömür mühleti nerdeyse %93-98 olan papillertiroid kanseridir.

• Tiroid kanseri için risk faktörleri:

Cinsiyet:Önemli bir risk faktörüdür. Bayanlar, erkeklere oranla 3 kat daha fazla risk taşırlar.Yaş:Tiroid kanseri tanısı alan hastaların büyük çoğunluğu 40 yaşın üzerindedir. Anaplastik kanserler ise çoklukla 65 yaş üzerinde görülür.

Aile hikayesi ve genetik faktörler: Kimi tiroid kanserleri aileseldir.Ailede medüller ve papiller kanser hikayesi olanlar dikkatli incelenmelidir. RET, PTEN yahut APC ismi verilen genlerdeki değişiklikler, tiroid kanseri oluşma riskini artırırlar.

Radyasyona maruz kalmak: Bilhassa çocukluk çağında radyasyona maruz kalmak, tiroid kanseri için çok önemli bir risk faktörüdür. Bu maruziyet, çeşitli ilaçlar nedeniyle olabileceği üzere, nükleer tesislerde meydana gelen kaçaklar sonucunda da olabilir.Özellikle, Çernobil nükleer santrali patlaması sonrası (1986) ülkemizin kuzey bölgesinde yaşayan ve bayanlarda tiroiddenodül olması durumunda papiller kanser oranının arttığını görmekteyiz. Yeniden emniyetli olmayan diş tedavi merkezlerinde denetimsiz çekilen diş grafilerinde çocukların boyun bölgesinin korunmaması ileriki yıllar için sorun yaratmaktadır.

İyot eksikliği: İyot, tiroid hormon üretimi için gerekli bir unsurdur. Kâfi iyot alınmazsa, tiroid bezi, daha fazla hormon üretmek için çok çalışıp büyümeye başlar. Denetimsiz büyüme tiroid kanseri başlatabilir. Toplumu epeyce fazla etkileyebilecek bu durumu önlemek için sıhhat bakanlığı softa tuzlarına iyot eklenmesini zarurî hale getirmiştir.

• Tiroid kanseri tanısı:

Hastanın tiroid kanseri istikametinden şikayetleri,özgeçmişi, aile öyküsü alındıktan sonra dikkatli bir boyun muayenesi (Tiroid ve boyun lenf bezlerinide içeren) yapılmalıdır. Tiroid işlev testleriyle, tiroid hormonlarına bakılmalıdır. Antimikrozomal antikorlar (Graves üzere otoimmün hastalıklarda) ve tiroglobulin seviyesi (tiroid kanseri nedeniyle operasyon sonrası takipte), calsitonin (medüller kanser için) üzere laboratuvar tetkiklerine daha özel durumlarda muhtaçlık duyulur. Tiroid ultrasonografisinde radyasyon kullanılmadan ses dalgaları ile nodül hakkında epey sağlam bilgi edilebilir. Nodülün kalsifikalsyon içermesi, anarşik kanlanması, içeriğinin solid olması, büyüklük ve en oranı, etrafında oluşan halo denilen çizginin özellikleriveya bütünlüğünün kaybolması kanser istikametinden hekimi uyarır. Nadiren Tiroid sintigrafisi kullanılır.

Tiroidnodüllerinin değerlendirilmesinde tiroid ince iğne aspirasyon biyopsisi %85-93 üzere yüksek doğruluk oranına sahip olan bir incelemedir. Klinisyen yahut radyolog tarafından yapılabilir. Ultrasonografi eşliğinde yapılması çok kıymetlidir. İnce iğne biyopsi sonucu kuşkulu yahut malign (kanser)geldiğinde deneyimli bir endokrin cerrah tarafından ameliyat yapılmalıdır. Yetersiz sonuç elde edilirse süreç tekrar edilmelidir (2-3 ay içerisinde). Sonuç benign yani âlâ huylu bir nodül olduğunu gösteriyorsa ve öteki parametrelerde (nodül boyutu, yapısı, etraf dokularla ilgisi, vb.) kuşkulu değilse o vakit ameliyat gerekmeden bir müddet takip kararı verilebilir. Tiroid nodüllerine yaklaşımda takip yahut operasyon kararını vermede İnce iğneaspirasyonbiopsisioldukça değerli bir evredir. Şayet tiroid kanseri tanısı konmuşsa, hastalığın yayılıp yayılmadığını (metastaz) araştıran testler yapılmalıdır. Papiller ve folliküler kanserler için tüm beden radyoaktif iyot sintigrafisi yapılır. Medüller kanser evrelemesinde ise Bilgisayarlı Tomografi ya da Manyetik Rezonans testlerinden yararlanılabilir.

• Tiroid kanseri nasıl tedavi edilir?

Tiroid bezi kanserlerinin cerrahi tedavisinde de birden fazla vakit total tiroidektomi (tiroid bezinin hepsinin çıkartılması) yapmak gereklidir. Deneyimli ellerde yapıldığında operasyona bağlı komplikasyonlar hayli düşüktür. Fakat kalıcı komplikasyonlar hayli rahatsız edicidir. (ses tellerini hareket ettiren sonun yaranması ve ese kısıklığı oluşması ve bedenin kalsiyum istikrarının sağlanmasında kıymetli rol alan paratiroid bezlerde olabilecek hasarlanma)%1’inaltındadır. Ameliyatlarda temel prensip tiroid bezinin tamamının çıkarılması ve lenf bezlerinde kanser metastazı tespit edilmişse ilgili lenf bezlerini de çıkarmaktır.

Tiroid bezinin tamamı çıkartılırsa, ameliyat sonrası kişinin hayatını sürdürmesi için gerekli olan tiroid hormonunu dışardan ilaç olarak (tefor, levatron yahut euthyrox)vermek gerekir. Bunlar çok inançlı ilaçlardır ve hakikat dozda kullanıldıklarında hiçbir yan tesirleri yoktur. Hasta için uygun doz belirlendikten sonra hayat uzunluğu itimatla kullanılabilirler.

Tiroid ameliyatı genel anestezi altında yapılmaktadır. Bu yüzden ameliyat öncesi rutin kan analizleri, akciğer grafisi ve kalp elektorsu (EKG) yapılır. Tiroid işlev testlerine bakılır. Şayet tiroid hormonları olağan sonlar içerisinde ise ameliyata izi verilir. Ameliyat mühleti ortalama 45-90 dakikadır.Ameliyat sonrasında çoklukla hastaları rahatsız eden ağrı olmamaktadır. Erken devirde karşılaşılan boğazda takılma hissi ve hafif ağrı çoklukla 24-48 saat sonra kaybolur.

Hastalar ameliyat sonrası birinci 4-6 saat sonra sıvı besinler ile beslenmeye başlar ve rahatlıkla dolaşabilir. Hastalar çoğunlukla birinci 24 saat içinde taburcu olurlar. Hastaları 2-3.gün banyo yapmalarına müsaade verilir. Takipte 5-7.gün dikişler alınr. Hastalar taburcu edilirken tiroid hormon ilacı (tefor, levatron yahut euthyrox)başlanıp 1 ay sonrasına yine kan hormon tayini için program yapılır.Hastalar baş boyun hareketlerinde bilhassa kısıtlama yapmamalıdır aksi halde önemli boyun ağrıları hastaları çok rahatsız eder. Hastalar işlerine 1-2 hafta içinde rahatlıkla dönebilir.

• Tiroid kanserlerinde Radyoaktif İyot (Atom) tedavisi.

RAI tedavisi tiroid kanserlerinde hastanın hayat mühletini uzatmak, kanser tekrarlamasını önlemek ve uzak organlarda tekrarlamış (akciğer beyin ve kemik metastazlarının tedavisinde) hastalığın tedavinde kullanılır. Genel Cerrah, Nükleer Tıp, ve Endokrin uzmanlarınca ortak bedellendirilen hastalar özel kurşun kaplamalı odalarda 1 yahut 2 gece tutularak RAI tedavisini alırlar. Bilhassa tümör çapı 1 cm üzerinde, kapsül invazyonu, lenf nodu metastazı varsa RAI tedavisi verilir.