TİROİD HASTALIKLARI

Tiroit bezi nedir?

Tiroit bezi uzunluğunda, Adem’in elması denilen kıkırdağın altında yerleşmitir. Bedenin enerjiyi

kullanması ve depolamasıyla bağlantılı olan ve triodotironin (T3) ve tiroksin (T4) denilen iki adet

hormon üretmektedir. Bu bedenin enerjiyi kullanması ve depolaması işine ‘metabolizma’ da

denilebilir.

Guatr nedir?

Guatr tiroit bezinin büyümesine verilen isimdir. Tiroit bezinin içindeki bölgesel büyümelere ise

nodül denir. Tiroit bezinin büyümesi her vakit işlev bozukluğuna yol açmaz. Tiroit bezinin

fonksiyon bozuklukları ise guatr ile birlikte bulunmayabilir.

Hipotiroidi (tiroit bezinin az çalışması yahut iflası)

Hipotiroidi nedir?

Hipotirodi çok az tiroit hormonunuzun olması manasına gelir. Hipotirodi en sık rastlanılan tiroit

hastalığıdır. Bayanlarda daha sık görülür, yaşla birlikte görülme sıklığı artar ve ailesel geçişi vardır.

Semptomları:

Yorgunluk

Zihinsel yavaşlama

Hareketsizlik

Üüme hissi

Kilo alma (sadece

Cilt ve saçta kuruma

Kabızlık

Adet düzensizliği

Bu belirtiler hipotiroidiye has değildir. Hipotiroidisi olan birçok şahısta bu belirtilerin hepsi

olmayabilir şiddeti ise değişkendir. Kolay bir kan testi hastalığın erken teşhisini sağlamaktadır.

Hipotiroidinin sebebi nedir?

Erişkinlerde hipotiroidinin en sık sebebi Hashimoto tiroiditidir. Bu hastalıkta bağışıklık sisteminiz

tiroit bezinize saldırır ve ona ziyan vererek kâfi hormon üretmesinin pürüzler. Hipotiroidi ayrıca

esas olarak diğer tiroit hastalıklarının tedavisinde kulllanılan prosedürler olan radyoaktif iyot

tedavisi ve cerrahi sonucunda gelişebilir. Hipotiroidi ayrıyeten tiroit bezinin gelişmemesine bağlı

olarak doğuştan itibaren de görülebilir.

Hipotiroidi neden değerlidir?

Erişkinlerde, hipotirodiye bağlı mental ve fizikî performansta azalma meydana gelir. Ayrıca

kolesterol yüksekliğine neden olarak kalp hastalığına yol açabilir. Ayrıyeten önemli tedavisiz

hipotiroidiye bağlı hayatı tehdit eden bir durum olan miksödem koması gelişebilir.Hipotiroidi tanısı

özellikle gebelik periyodunda bebeğin sıhhati açısından da ehemmiyet taşır. Bebeklere doğumda yapılan

rutin testlerde hipotiroidisi olanlar anlaştırılabilir. Tedavi edilmezse, çocukta zihinsel yavaşlama-
gerileme görülür yahut çocuğun gelişimi olağan olmaz.

Hipotiroidi tanısı nasıl konur?

Kan testleriyle tiroit-uyarıcı-hormon (TSH) ve tiroit hormonu (T4) seviyeleri ölçülebilir. Kanda TSH

düzeyinin yüksek ve T4 seviyesinin düşük olması hipotiroidiyi göstermektedir. Hipotiroidinin erken

evresinde yahut hafif hipotiroidi durumunda T4 seviyeleri olağanın altına inmeden evvel TSH

düzeyleri olağandan yükselecektir. Bu iki kan testinden TSH daha değerlidir. Hekiminiz tanıyı

koyarken TSH’ya daha fazla dikkate alacaktır.Hipotiroidinin nedeni Hashimoto tiroditi olduğu

zaman kanda ayrıyeten tiroit bezinize saldıran otoantikorlar da ölçülebilir.

Hipotiroidi nasıl tedavi edilir?

Hipotiroidi tiroit hormon ilacı verilerek tedavi edilir. Kullanılan ilaç levotiroksindir. Bu husus tiroit

bezinin doğal olarak ürettiği T4’ün sentetik olarak (laboratuvar koşullarında) üretilmiş halidir. Tüm

tiroit hormon preperatları birbirinin birebir değildir. Mümkünse birebir firmanın ilacında sebat etmeniz

önerilir.Tiroit hormon replasmanının genel olarak ömür uzunluğu yapılması gerekir. Şayet rastgele bir

sebeple ilacın değiştirilmesi gerekiyorsa, TSH için kan testi yapılması gerekmektedir. TSH testi

sonucuna nazaran ilaç dozu ayarlanacaktır. Tiroit hormon ilaçlarının gereksinimden fazla alınması halinde

zaman içinde kemik kaybına, kalp işlevlerinde bozulmaya ve kalp ritminde anormalliklere

neden olabilir. Yetersiz dozlar da şikâyetlerin düzelmesini sağlamayabilir. Hamilelik ve birtakım başka

zamanlarda sık aralıklar ile doz ayarlaması yapmak gerekebilir. Bunu hekiminizle rutin

kontrolleriniz sırasında görüşmeniz gerekmektedir.

Bu bilgiler doğrultusunda ne yapmalısınız?

Hipotirodiniz varsa, tedavi olmalısınız. Tedavi olmazsanız, önemli bir sıhhat sorunu haline gelebilir.

Hipotiroidi belitilerinden bir yahut birden fazlası sizde görülüyorsa yahut ailenizde tiroit hastası olan

varsa, hekiminizle kan testi yapılması için konumalısınız. Test müspet gelirse, birinci dereceden

akrabalarınıza durumunuzu söylemelisiniz. Onlara da tiroit hastalığı için kan testi yapılması

gerekmektedir.

Hamilelik periyodunda ve 60 yaşın üstünde tüm bayanlarda, şikayetleri olsun olmasın tiroit

fonksiyonlarının denetim edilmesi önerilmektedir.

Hipertiroidi (Tiroit hormonlarının fazlalığı)

Hiperdirodi

Belirtiler:

Şikayetlerin nedeni fazla salgılanan tiroit hormonlarının kalp, kas ve hudut sistemine etkilerinden

kaynaklanır. Hastalığın şiddetine nazaran aşağıdaki şikayetlerin görülme sıklığı değişebilir.

Kaslarınızda zayıflık, (merdivenlerden kolaylıkla çıkamazsınız, ağır şeyler taşıyamazsınız)

Ellerde titreme

Kalp çarpıntısı

Yorgunluk

Normal yahut fazla yemenize karşın kilo kaybı

İshal (artmış barsak haraketleri)

Sinirlilik

Göz sorunları (gözlerde rahatsızlık hissi, görmede zorluk)

Adet düzensizliği

Sıcağa dayanamama ve terlemede artı

Kısırlık

Hipertiroidinin nedenleri:

Graves Hastalığı: Hipertiroidinin en sık sebebi Graves hastalığıdır. Tiroit bezi büyür ve fazla

hormon üretmeye başlar. Bu hastalık genlere ve bağışıklık sistemine bağlı meydana gelir.

Bağışıklık sisteminde tiroit bezine karşı oluşan antikorlar tiroit bezini uyararak olağandan fazla

hormon üretmesine neden olur. Graves hastalığı olan kimi hastalarda, dikkati çeken belirtilerden

biri gözün ardında şişlik olmasından ötürü gözlerin dışarı çıkmış üzere görünmesidir.

Tiroid nodülleri

Başka durumlar için çok fazla tiroit hormon ilacı alınması

Tiroit bezlerinin iltihabı (Subakut tiroidit)

Lenfositik tiroidit yahut doğum sonrasında görülen tiroidit (postpartum tiroidit) bu durum da tiroit

bezinin iltihaplı bir hastalığıdır ve bezin gereğinden fazla tiroit hormonu üretmesine neden olur.

Tedavi Yöntemleri

Radyoaktif İyot Tedavisi:

Hipertiroidinin tedavisinde kullanılan bir sistemdir. Radyoaktivite ile işaretlenmiş iyot, tiroit bezi

tarafından tutulur ve tiroit bezini harap eder. Tek bir hap yahut sıvı halde uygulanır. Uygulamadan

sonra etrafa radyasyon yaymamak için 24-48 saat izole olunması (evde tek başına kalınması)

gereklidir. Hipertiroidi tedavisinde tesirli bir sistem olmakla birlikte tiroit bezinin tümünün

harabiyetine yol açıp tiroit hormonu desteği alımını gerektirebilir.

Cerrahi:

Tiroit bezinin ameliyatla çıkartılması (tiroidektomi) öteki bir kalıcı tahlil olmakla birlikte, daha

az tercih edilen bir seçenektir. Bu ameliyatın yetenekli ve bu mevzuda tecrübeli bir cerrah

tarafından yapılması gerekmektedir, zira gırtlak etrafındaki sonlar yahut bedenin kalsiyum

metabolizmasından sorumlu bez olan paratiroid bezine giden hudutlar zedelenebilir. Cerrahi, genel

olarak tiroit bezi çok büyüyüp de nefes almanıza pürüz oluyorsa, antiroid ilaçlar işe yaramıyorsa

veya radyoaktif iyot tedavisi birtakım nedenlerden ötürü verilemiyorsa tercih edilen formüldür.

Radyoaktif iyot ve cerrahi tedavilerden sonra bedeninizdeki tiroit hormon seviyelerine düzenli

aralıklarla bakılması gerekmektedir. Bu tedavilerden sonra, birden fazla hastada hipotiroidi gelişir (yani

yeterli ölçüde tiroit hormonu üretemezler) ve günde bir kere tiroit hormon ilacı almaları gerekir.

Kimlere ameliyat yapılmaktadır?

Tiroit hastalıklarını kabaca ikiye ayırdığımız vakit karşımıza iki türlü hastalık çıkmaktadır: Birisi

tiroidin işlevsel hastalıkları, başkası ise tiroidin nodüler hastalıkları. Tiroidin fonksiyonel

hastalıkları dendiği vakit tekrar iki türlü durum kelam bahsidir: birisi tiroit bezinin olağandan fazla

çalışması (hipertiroidi), oburu ise tiroidin olağandan az çalışmasıdır (hipotiroidi). Tiroidin

normalden az çalışmasının tedavisi cerrahi değildir. Bu tip bir sorunda yapılması gereken, eksik

olan tiroit hormonunun ilaç olarak dışarıdan verilmesidir. Tiroidin fazla çalışması ise cerrahi olarak

düzeltilebilir bir durumdur. Lakin ameliyat zarurî bir tedavi formülü değildir. Tiroit bezinin

tümünün yaygın olarak fazla çalışması (diffüz toksik guatr ya da bir öbür ismiyle Graves hastalığı)

durumunda, hastalık birinci olarak ilaç ile tedavi edilmeye çalıılır. Şayet bunda muvaffakiyet sağlanamaz ise

veya tiroit hormonlarının düzeyi olağana döndürüldükten sonra hastalık tekrarlar ise hastaya iki

türlü ileri tedavi önerilir: birincisi radyoaktif iyot ablasyon (RIA; halk ortasında atom olarak

adlandırılan) tedavisidir, oburu ise cerrahi olarak tiroit bezinin tamamının yahut tamamına yakın bir

kısmının çıkarılmasıdır. Tiroit bezinin fazla çalışmasına neden olabilecek bir öteki durum ise

sadece bir yahut birden fazla nodülün çok çalışmasıdır (toksik nodüler guatr). Bu hastalıkta

Graves hastalığının bilakis geri kalan tiroit dokusu olağandır. Bu nedenle hastalığın tedavisi

öncelikle cerrahi olarak çok çalışan tiroit nodül ya da nodüllerinin çıkarılmasıdır. Lakin önemli ek

hastalıkları olan ya da ameliyatı kabul etmeyen hastalarda RIA tedavisi de uygulanabilir. Toksik

nodüler guatrda RIA tedavisine cevap kâfi olmayabilir. Bu nedenle cerrahi tedavi birinci sırada

tercih edilmektedir.

Tiroidin ikinci tip hastalıkları ise nodüler hastalıklar olarak gruplandırılabilir. Bu kümede tiroit

fonksiyonları olağandır, fakat tiroidin anatomik olarak yapısal bozukluğu kelam mevzusudur. Bu

grupta iki değerli durum ameliyat için önceliklidir: Bunlardan birincisi ve de en kıymetlisi nodül ya da

nodüllerin tiroit kanseri olduğunun saptanmış olması, başkası ise tiroidin ve/veya nodüllerin

büyüklüğü nedeni ile komşu organlara bası sorunlarının ortaya çıkmasıdır. Tiroitte saptanan

nodüllere yapılan iğne biyopsisi bariz olarak selim hastalığı işaret ediyor ise ve radyolojik / klinik

bulgular bunu teyit ediyor ise ameliyat için mecburiyet yoktur. Bu hastalar sistemli radyolojik ve

klinik denetim ile takip edilebilirler. Lakin selim de olsa nodüllerin boyutunda vakit içerisinde

büyüme saptanması (1 yıl içinde % 50’nin üzerinde büyüme) yahut bası bulguları vermesi cerrahi

tedavi için neden olabilmektedir. Bunların dışında iğne biyopsisinde kesin olarak kanser tanısı

konması yahut kanser için kuşkulu denmesi durumlarında cerrahi tedavi kaçınılmaz olmaktadır.

Bazı durumlarda iğne biyopsisi yapılmasına karşın teşhis için kâfi gereç elde edilememesi

nedeni ile patoloji uzmanları kesin tanıyı verememektedirler. Bu durumda görüntüleme yöntemleri

ve klinik muayene nodülün habis olma ihtimalini kuvvetle destekliyorlar ise ameliyat tercih

edilebilir. Ya da tüm öteki bulgular nodülün selim olma ihtimalini artırıyor ise nodüle 1-3 ay

içerisinde tekrar iğne biyopsisi yapılması düşünülebilir. Tekrarlayan biyopsilerde de yetersiz

biyopsi rapor edilir ise ameliyat ile nodülün bulunduğu tiroit lobunun çıkarılması düşünülmelidir.

Ameliyatlar sırasında yahut sonrasında ortaya çıkabilecek olumsuz durumlar (komplikasyonlar)

nelerdir?

Tiroit ameliyatı için kelam konusu olan aşikâr başlı komplikasyonlar ortasında ameliyat sonrasında

oluşan kanamalar önceliklidir. Zira tiroidin çıkarıldığı boşluğun dar bir alan olması ve

havayolunu çevreliyor olması nedeniyle bu boşluğu dolduracak bir kanama hastanın solunumunu

kısa müddette kısıtlayabilir. Bu nedenle bu türlü bir komplikasyon gelişmesi durumunda hastanın

tekrar ameliyata alınması mecburidir. Bu ameliyatta hastada biriken kan boşaltılır ve kanama

kaynağı denetim altına alınır. Bu komplikasyon çoklukla ameliyatı takip eden 12 saat içerisinde

görülmektedir. Görülme sıklığı % 2-4’dür. Çıkarılan tiroid dokusunun boyutu ile bu

komplikasyonun görülme riski artmaktadır.

İkinci kıymetli komplikasyon ise ses kısıklığıdır. Bu komplikasyon tiroit bezinin komşuluğunda her

iki tarafta yer alan reküren sonların ameliyat sırasında hasarı sonucu oluşur. Şayet bu hasar tek

taraflı ise sorun ses kısıklığı, sıvı unsurları yutarken nefes borusuna kaçırma, ses kalitesinde

azalma formunda ortaya çıkabilir. İki taraflı hasarda ise ses kısıklığına ek olarak nefes darlığı da

ortaya çıkabilir. Bu komplikasyonun görülme sıklığı her bir reküren hudut için % 1-2’dir. Çoğunlukla

geçici tipte ses kısıklığı ortaya çıkabilmekte ve bu durum ameliyattan sonraki 1-4 ay içerisinde

normale dönebilmektedir. Lakin şayet ses kısıklığı bir yıl içerisinde düzelmez ise bu hastalarda

kalıcı ses kısıklığı tanısı koyulmaktadır. Bu komplikasyonun görülme sıklığı bilhassa kanser

nedeni ile ameliyat olanlarda ve daha evvel tiroit cerrahisi geçirmiş hastalarda artmaktadır.

Reküren hududun hasarı dışında ameliyat sonrasında hastaların ses kalitesi yeniden de

bozulabilmektedir. Buna neden çoğunlukla üst larinks hududunun ameliyat sırasında hasarının

oluşmasıdır. Bu hasar ses kısıklığından çok sesin çabuk yorulmasına ve ince tonda ses

çıkarmakta zorluk çekilmesine yol açabilmektedir.

Tiroit ameliyatları sonrası görülebilen bir öbür komplikasyon ise hipoparatiroidi / hipokalsemidir

(paratiroid bezlerinin hasar görmesi ve buna bağlı olarak kan kalsiyum seviyesinin düşmesi).

Paratiroit bezleri kan kalsiyum seviyesini düzenleyen organlardır. Tiroit bezinin çabucak arkasında

ona çoğunlukla yapışık halde dururlar. Her iki tarafta ikişer tane bulunurlar. Hayli küçük boyutta

(yaklaık 40 mgr) olan bu bezlerden bir ya da birkaçı tiroit cerrahisi sırasında hasar görebilmekte

ya da istemeyerek tiroit bezi ile birlikte çıkarılabilmektedir. Bu bezlerin hasar görmesi sonucu

çoğunlukla süreksiz lakin nadiren de olsa kalıcı kalsiyum düzeyinde düşmeler görülebilmektedir.

Bu komplikasyon ekseriyetle iki taraflı yapılan tiroit ameliyatlarından sonra yahut daha evvel tiroit

cerrahisi geçirmiş olan hastalarda görülmektedir. Bu durumun kalıcı olarak görülme riski % 1-2’dir.

Hipokalsemi geliştiği vakit ağız etrafında uyuşukluk ve ellerde kasılmalar görülebilmektedir.

Bu durumun tedavisi hastaya kalsiyum ve D vitamini verilmesidir.

Yara enfeksiyonu % 2-4 hastada görülebilmektedir. Ömrü tehdit eden bir komplikasyon

olmamakla birlikte hastaların hastaneye yara denetimi için sıkça gidip gelmelerine ve uzamış

antibiyotik kullanımına yol açmaktadır. Ek hastalıkları fazla olan, sigara içen ve bedeninin başka

bir kısmında etkin enfeksiyonu olan hastalarda bu komplikasyonun görülme riski daha fazladır.

Hastaları üzen bir öbür durum ise yara izinin belirli kalmasıdır. Unutulmamalıdır ki ameliyattan

sonraki birinci bir yıl içerisinde cerrahi kesi yerinde istenmeyen bir iz oluşacaktır. Şayet ailesel veya

kişisel bir yatkınlık kelam konusu değil ise yahut yara enfeksiyonu gelişmedi ise hastalarda yara izi ilk

6 aydan itibaren süratle aşikâr meçhul hale gelecektir.

Son olarak artık bilimsel çevrelerce komplikasyon olarak kabul edilmeyen bir öteki durumdan

kısaca bahsetmek gereklidir. Bu da tiroidin çıkarılmasına bağlı olarak tiroit hormonunun yeterince

üretilemiyor olmasıdır (hipotiroidi). Bu aslında bilerek oluşturulan bir durumdur. Kaçınılmaz olarak

tiroit bezinin büyük bir kısmı ya da tamamı çıkarılıyor ise tiroit hormonunun da kandaki düzeyi

düşecektir. Uygulanan cerrahi hastalığın tedavisi için gerekli bulunuyor ise bu tip bir eksiklik de

göze alınıyor denmektedir. Bu durumun hayatı tehdit etmemesi için sistemli olarak ömür boyu

tiroit hormonunun dışarıdan (ağız yolu ile) alınması gereklidir.

Başa dön tuşu