Tiroid nodülleri, tiroid bezinde oluşan ve olağan dokuya benzemeyen farklı büyüklükteki kitlelerdir. ABD üzere iyot eksikliğinin yerine konulduğu ülkelerde %4-7 oranında iken iyot eksikliği olan ülkelerde bu oran daha yüksektir.
Tiroid bezinin görüntülenmesinde gelişmiş USG kullanılması ile bu oran %67’lere çıkmaktadır.
Tiroid nodüllerine iyot eksikliği bölgelerinde, bayanlarda, yaşlılarda, radyasyona maruz kalanlarda daha sık rastlanmaktadır. Tiroid nodülleri uzunluğunda imaj olarak belirti verebilirler ya da hekim muayenesi esnasında tespit edilirler. Kimileri fazla büyüyüp bası belirtileri oluştururken birçoğu tesadüfen bulunur. Nodüller tek nodül (soliter) yahut birden fazla (multiple) nodüller şieklinde görülebilir. Tiroid nodüllerine rastlandığında çözümlenmesi gereken sorular mevcuttur. En değerlileri:
- Nodül güzel huylu mu, makûs huylu mu?
Kötü huylu olma oranı %5’dir.
- Nodül tiroid bezinin işlevlerini bozuyor mu?
Çok çalışması (hipertiroid), az çalışması (hipotiroid)
- Bası belirtileri var mı?
(Nefes darlığı, yutma zahmeti, konuşma bozukluğu…)
Bu soruların yanıtına nazaran hastanın tedavi protokolü farklılıklar göstermektedir.
TİROİD NODÜLLERİNİN TEŞHİSİNDE KULLANILAN YARDIMCI YÖNTEMLER
- Öykü (Anamnez)
İlerleyen yutma zahmeti, ses bozukluğu ve nefes darlığı üzere bası belirtileri var ise nodülün makus karakterli olma mümkünlüğü artmaktadır. Lakin düzgün huylu nodüllerde de bu semptomların olabileceği akılda tutulmalıdır. Çocukluk ya da adölesan devrinde baş ve uzunluğuna yönelik ışın tedavisi uygulanması tiroid nodüllerinde kanser riskini arttırmaktadır.
Erkeklerde, çocuk yahut adölesan yaş kümesinde, 20 yaş altında yahut 60 yaş üzerindeki nodüllerde kanser olma riski fazladır. Var olan nodülün süratli büyümesi yeniden kanser olma mümkünlüğünü arttırmaktadır. Tiroid nodüllerinde hasta hipotiroidi yahut hipertiroidi istikametinden araştırılmalıdır.
Nodüllerde cerrahi açıdan en değerli olan sorun tiroid kanserinin atlanma mümkünlüğüdür.
- Fizik Muayene
Boyunun el ile muayenesi (Palpasyon) tiroid nodüllerinin belirlenmesinde en kolay ve en ucuz sistemdir. Lakin hassasiyeti azdır. El ile muayene ile tiroid bezinin büyüklüğü, nodülün sayısı, kıvamı, hareketliliği hakkında fikir yürütülebilir. Sert kıvamlı, hareket etmeyen, kenarları sistemsiz nodüllerin kanser olma mümkünlüğü fazladır. Nadiren nodüller kireçlendiğinde birebir biçimde sert olabilir.
Tiroid el ile muayenesi esnasında tüm boyun, başka kitleler ve lenf bezleri açısından değerlendirilmelidir. Çoklukla 1cm’den büyük nodüller muayenede tespit edilebilir.
- Laboratuar Değerlendirme
Nodüllerin değerlendirilmesinde tiroid hormonları seviyesinin ölçümü güzel ya da berbat huylu nodül varlığını ayırt ettirmez. Laboratuar olarak öncelikle TSH ölçülmelidir. TSH düşük ise T3, T4 hormonları istenmelidir. TSH seviyesi düşük ise zehirli guatr tarafından araştırılmalıdır. Şayet TSH hormonu yüksek ise Hashimato tiroiditi istikametinden araştırılmalı ve tiroid antikorları da istenmelidir. [Antimikrozomal (anti-M) ve Antitiroglobin (anti-Tg)] Hashimatoda %80-90 antikor müspettir.
Tiroid medüller karsinomlarında serum kalsitonin ölçümü kullanılabilir.
TİROİD NODÜLLERİNİN GÖRÜNTÜLENMESİ
- Tiroid Sintigrafisi
Sintigrafi tiroid bezinin işlevini gösteren tetkikdir. Hastaya radyoaktif husus teknesiyum-99 (Tc99m) yahut radyoaktif iyot verilerek uygulanır. Bu radyoizotopların durumuna nazaran nodüller:
1-) Hipoaktif yahut soğuk
2-) Normoaktif yahut ılık
3-) Hiperaktif yahut sıcak olarak nodüller kıymetlendirilir.
Tiroid sintigrafisi yeterli yahut makûs olarak nodülleri ayırt etmekte yetersizdir. Hiperaktif laboratuar datalarında sintigrafi kullanılmaktadır.
- Ultrasonografi
Tiroid hastalıklarında giderek kullanım oranı artmaktadır. Fizik muayenenin en değerli tamamlayıcısıdır. El ile muayenede %4-7 oranında rastlanan nodül, USG’de %50 ve üzeri oranlarda tespit edilmektedir. USG ile nodülün hacmi, sayısı, boyutları, iç yapısı, lenfadenopati varlığı tespit edilebilir.
Nodüllerin değerlendirilmesinde kullanılan USG kriterleri: ekojenite, kenar özellikleri, halo varlığı, küçük kireçlenmeler, nodülün kanlanması, nodülün komşu dokularla alakası üzere ana temalardır. Tıpkı vakitte USG, nodül biyopsisi ve etanol enjeksiyonunda maksada ulaşmada büyük kolaylık sağlar.
- BT ve MR
Bu görüntülemeler trakeaya bası oluşturan, etraf dokular ile sistemsiz alakası olan tiroid nodüllerinde istenebilir.
- PET
Tiroid kanserlerinin takibinde son yıllarda daha fazla kullanılmaya başlanmıştır.
TİROİD İNCE İĞNE ASPİRASYON BİYOPSİSİ (TİİAB)
Cerrahi tedavi gerekitren hastaların seçiminde en kıymetli parametre TİİAB’dir. Tiroid kanserlerinde hassaslığı ortalama %83 (%65-98), özgüllüğü ise %92 (%72-100) dir. Tanısal doğruluk oranı ise %95’tir. TİİAB sonuçlarına nazaran cerrahiye verilen hasta sayısı azalmıştır. Birçok gereksiz ameliyattan uzaklaşılmıştır. Lakin ameliyatta TİİAB’ye nazaran kanser saptanan nodül sayısında da ortalama 2-3 misli artış tespit edilmiştir. TİİAB poliklinik kaidelerinde uygulanabilen, kolay, ucuz, hastanın uygun tolere ettiği, tekrarlanabilen bir formüldür. Tecrübeli sitopatologlar tarafından kıymetlendirilmesi kıymetlidir.
Nodüllerin %70’i yeterli, %4’ü kanser %10’u kuşkulu %16’sı yetersiz gereç olarak rapor edilmektedir.
Palpe edilemeyen küçük (1-1.5 cm’den küçük) kistik ve mikst nodüllerde TİİAB USG eşliğinde yapılmalıdır. Kistik ve mikst nodüllerde kist duvarından ve nodülün solid kısmından malzeme alınmalıdır. Kistik sıvı büsbütün aspire edilmeli ve patolojiye gönderilmelidir. Birden çok nodülü olan MNG (multinodüler goitre) hastalarında ise USG ile kanser kriterleri taşıyan nodüllerden biyopsi yapılabilirse de yanlışsız olan her nodülden farklı başka biyopsi yapılmasıdır.
Tiroid nodüllerinde TİİAB ile papiller, medüller ve ana plastik kanser tanısı konulabilir. Cerrahi taraftan belirsizlik taşıyan folliküler neoplazilerdir. Ameliyat sonrasında neoplazilerin %20-25’i foliküler kanser %75-80’i ise güzel huylu nodüller olarak rapor edilir.
TİROİD NODÜLLERİNİN TEDAVİSİ
Cerrahi Tedavi
- TİİAB sonucu kanser ve kanser kuşkusu olanlar
- Büyük toksik nodüle bağlı hipertiroidi
- Yutma zahmeti, ses kısıklığı ve nefes darlığı üzere bası belirtileri
- 3cm’nin üzerinde nodül varlığı
- 3 defa yapılan biyopsiye karşın yetersiz gereç gelmesi
- TİİAB uygun huylu olmasına karşın kanser riski tarafından klinik kuşkunun devam etmesi
- İlaç tedavisi altında yahut ilaçsız büyüyen nodüllerde cerrahi tedavi uygulanır.
Tiroid cerrahisi bu hususta tecrübeli cerrahlar tarafından yapılmalıdır.
Medikal Tedavi
Endokrinoloji uzmanları tarafından takibi yapılan hastalara uygun ya da berbat karakterli olma durumuna nazaran tedavi uygulanmakta ve gerekli olduğu durumlarda nükleer tıp uzmanlarıyla koordineli çalışılmaktadır.
Tiroid hastalıkları cerrahi, endokrinoloji , nükleer tıp, radyoloji ve patoloji üzere multidisipliner yaklaşımı gerektiren hastalık kümesidir. Kolay prosedürlerle teşhisi konulan ve muvaffakiyet ile tedavisi yapılan, epey yüz güldürücü endokrin rahatsızlıktır.