Kendinizi depresif ve unutkan hissediyor musunuz?
Tiroit hormonları beynin sistemli gelişimi için yaşamsal kıymete sahiptir. Beynin gelişimi sırasındaki tiroit hormon yetmezliği zeka geriliği ile sonuçlanır.
Olgunlaşmış beynin işlevselliğinde de tiroit hormonlarının değerli bir yeri vardır.Depresyon ve bilişsel fonksiyonların bozulması tiroit hastalıklarında en sık görülen psikiyatrik bozukluklardır. İstikrarı bozulan tiroit hormonu bedenin her hücresini etkilemekle bir arada, bilişsel fonksiyonlar ve duygudurum alanı tiroidin beyin üzerinde tesirlerini gösterdiği en temel alandır.
Duygudurum bozuklukları ile kastedilen iki temel durumdan bir tanesi duygudurumun sevinç istikametinde kaymasıyken oburu de üzüntü tarafında kaymasıdır. Yükselmiş duygudurumun bulunduğu bireylerin manide (uçuşumda), çökmüş duygudurumu yaşayan bireylerin ise depresyonda (çöküntüde) olduğu kabul edilir. Sağlıklı beşerler günlük hayatlarında yaşadıkları olaylar karşısında tepkisel olarak duygudurum dalgalanmaları yaşarlar. Eşiyle tartışan bir kişinin birkaç saatlik kederli olması yahut çocuğunun başarısı nedeniyle annenin birkaç gün sevinçli olması üzere reaksiyonlar sağlıklı duyguduruma örnek olarak verilebilir, burada değerli olan duygudurumun istikrar içinde olmasıdır. Bozukluktan bahsedebilmek için; duygudurum en az 2 hafta mühletle sıkıntı tarafında daima artış göstermişse depresif, en az 1 hafta müddetle sevinç tarafında daima artış göstermişse manik duygudurumdan bahsedilir. Olağan dışı duygudurumdan kelam edebilmek için: bedellendirilen kişinin o güne kadar olan olağan halinden (hastalık öncesi durumundan) sapmanın olması, o kişinin ömür (iş, aile, toplumsal ve ferdi hayatı) kalitesinin bozulması ve hastalık tanımlamalarında kullanılan öbür belirtilerin olması ölçütleri kullanılabilir.
Bilişsellik; beynin düşünme, bilgi sürece, bilgi depolama ve sorun çözme yeteneğidir. Bilişsellik üst seviye bir davranış olup insanlara mahsustur. Bilişsel bozukluğun temel özelliği bilişsel işlevin sonlu olmasıdır. Olağan yaşla-alakalı değişikliklerden daha fazla olan hafıza, lisan, düşünme ve karar verme ile ilgili meseleleri kapsar. Şayet bu bozukluk hafif ise, hafıza ve zihin fonksiyonlarınızın ‘kaydığının’ farkında olabilirsiniz. Aileniz ve yakın arkadaşlarınız da bir değişimi fark edebilirler. Zihinsel performansınız hakkında daima yahut artan tasa, sizi uyarmalıdır. Zihinsel sıkıntılar beklenenin ötesine geçebilir ve aşağıdakilerin rastgele biri yahut tümünü yaşıyorsanız beklenen haberci olabilir: Daha sık unutursunuz. Randevular yahut toplumsal etkinlikler üzere değerli olayları unutursunuz. Niyet zincirini yahut konuşmaların, kitapların yahut sinemaların konusunu unutursunuz. Karar vermekten, bir misyonu yerine getirmek yahut talimatları yorumlamaktan son derece bunalırsınız. Bildiğiniz bir etrafta yolunuzu bulmakta zahmet çekmeye başlarsınız. Daha fevri olursunuz yahut giderek zayıflayan bir muhakeme gücüne sahip olursunuz. Aile ve arkadaşlarınız bu değişikleri fark eder. Birebir vakitte şunlar da olabilir: Depresyon, sonluluk ve saldırganlık, tasa, ilgisizlik vb.
Hipertiroidili (kanda tiroit hormon fazlalığı) hastalar, sıklıkla bilişsel belirtiler gösterse de süreklilik yoktur. Antitiroit (tiroit hormon düşürücü) tedavi ile psikiyatrik bozukluklar büyük çoğunluğunda düzelir. Benzeri formda, hipotiroidili (kanda tiroit hormon eksikliği) hastalarda da bilişsel belirtiler sıkça görülür. Tiroit hastalıkları, yaşla birlikte daha kolay bu bozukluklara sebep olmaktadır. Tiroit hastalıklarında birebir vakitte duygudurum da etkilendiği için bilişsel bozulmanın tiroit fonksiyon bozukluğu ya da duygudurum değişikliğinin hangisinden oluştuğunu bilmek kolay değildir.
HİPOTİROİDİ
Psikiyatrik tablolar açısından en kıymetli tiroit hastalığıdır. Bayanlarda erkeklerden fazladır. Başlangıçta pek hissedilmez, lakin bellek zayıflayarak konsantrasyon zahmeti ortaya çıkar. Fikir ve hareketlerde azalma meydana gelir. Konuşma ölçüsü azalır. Algı netliği bozulmaya başlar. Evvel yanılsamalar (illüzyon) gelişir. Bu olay, gerçek bir objenin duyular üzerindeki izlenimlerinin yanlış değerlendirilmesidir. Örneğin; yolun kenarında atılmış olan bir poşetin, uzaktan bir hayvana benzetilmesi üzere yargılar oluşabilir. Daha sonra bilhassa görsel yüklü varsanılar (hallüsinasyon) görülür. Bir his organını uyaran hiçbir obje yahut uyarıcı olmaksızın, bir sanının varlığına inanma durumudur. Varsanılarda kişi; gördüğü, işittiği ve hissettiğine bütünüyle inanır. Çoğunlukla aslında var olmayan küçük ve hareket halindeki objelerin görünmesi görme varsanılarına örnektir. Diğerlerine karşı duyulan güvensizlik ve çok kuşkuculuk hisleri gelişebilir. Tahrik edildiğinde gelişen saldırganlık hali sık olmayarak mümkündür.
Hoş olmayan mizaç, ilgi yahut haz kaybı, kilo alımı, iştah azalması, uyku artışı, kabızlık, cinsel istek azalması, yorgunluk, dikkati yoğunlaştıramama, intihar fikirleri ve saçmalama hem depresyonda hem de hipotiroidide görülebilen ortak belirtilerdir. Kilo kaybı, iştah artışı ve uyku azalması yalnızca depresyonda görülür.Guatr, soğuğa karşı tahammülsüzlük, saçta kırıklaşma, kaşta seyrekleşme, kalınlaşmış ve kuru deri, kalp atım suratında azalma, kalp yetmezliği, reflekslerde azalma ise yalnızca hpotiroidili hastalarda görülür.
Hipotiroidide görülen psikiyatrik tabloların tedavisinde, tiroit hormonu içeren ilaçlar epey yardımcıdır. Depresif belirtileri olanlara başlangıçta antidepresan verilirse yararlı olabilir. Psikiyatrik tablosu iki yılı geçenlerde yalnızca tiroit hormonu yerine koyma tedavisi tek başına kâfi olmamaktadır.
Son kelam: Depresif şikâyetlerle psikiyatriste başvuran çok sayıda kişi aslında tiroit hastası olduğunu bilmiyor. Onlara uygulanacak birinci test, tiroit hormon tayinidir.