Trikotillomani: Saç Yolma Bozukluğu

Trikotillomani, Yunanca’da “saç yolma tutkusu” anlamına gelmektedir. Genellikle çocukluk ve ergenlik dönemlerinde başlayan trikotillomani; saç koparmaya ek olarak:

1. Sakal,

2. Kaş ve

3. Kirpik koparmanın da eşlik edebildiği ruhsal bir bozukluktur.

Bazen koparılan saçlar ağza alınabilir hatta bazen yutulabilir. Eğer yutulan saçlar uzunsa midede veya bağırsaklarda birikerek kıl topu haline gelebilir ve alınması için ameliyat gerekebilir.  

Genellikle kişi yalnız olduğunda ya da yakın aile üyelerinin yanında gerçekleşir ve kroniktir. 

Tekrarlanan bir bozukluk olduğu için düzensiz saç kaybına ve saç yitimine neden olabilir.  

Kişi saçlarının giderek azalmasından ve zamanla kafa derisinde boşluklar/kellikler oluşmasından  rahatsız olsa da kendine engel olamayarak bu davranışı sürdürür. Genellikle peruk, bere, başörtüsü ve şapka takmak alternatif olarak devamlılığı sağlayan bir pekiştireç görevi görür. Bunlar  kullanılarak görünüm düzenlenmiş olur. Farklı makyajlar yapılarak saklanma eğilimi de  görülmektedir.  

Saç koparma eylemi genellikle artan bir gerginlikten sonra gelir, saç yolunduktan hemen sonra zevk ve rahatlama yaşanır.  

Belirtileri Nelerdir?  

•Saçları koparma isteği ile gelen gerginlik  

•Saç koparıldıktan sonraki rahatlama hissi  

•Saç koparma dışında saçlarla oynama; çekme, veya kıvırma  

•Trikofaji (Saç ve Kıl Yeme Davranış Bozukluğu )  

•Saçlı derinin olduğu bölgelerde boşluk ve kelleşme  

•İlerleyici saç kaybı 

Trikotillomani Neden Olur?  

Sebebinin tam olarak bilinmemesiyle birlikte genetik altyapı risk faktörlerindendir. Yani birinci  dereceden bir yakında gözlemlenmiş olan trikotillomani bu bozukluğu geliştirme açısından risk  unsuru olabilmektedir.  

10’lu yaşlarda sıklıkla gözlenen trikotillomani erken çocukluk döneminde de görülebilir.  Yetişkinlerde ise kadınlarda daha sık görülmektedir.  

Stresli koşullar altındayken bazen saç telindeki koparılmalarının farkında olunmayabilir. Saç  koparma davranışının oluştuğu bu tarz durumlarda kişiye bu davranış hakkında yaptığı koparma  eyleminin belirtilmesi kişide varolan anksiyetenin ve utanma duygusunu arttıracağından kaygı ve  stres daha da gelişebilir ve saç koparma arzusu ve davranışındaki artışa neden olabilir.  

Trikotillomani:  

•Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB)  

•Anksiyete Bozukluğu  

•Depresyon  

•Otizm Spektrum Bozuklukluğu (OSB)  

•Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu gibi bazı psikolojik sorunlara eşlik edebilmektedir. 

Neler Yapılabilir?  

Trikotillomani tanısı almış kişilerin ve ailelerin sosyal yaşam kalitesi olumsuz etkilenmektedir. Her  zaman yapılan aktivitelerde azalma, ikili ilişkilerden çekilmeye başlama, aile ve arkadaşlarla  geçirilen zamanlardaki azalma, iş hayatında aksaklıkların olması, motivasyon eksikliği,  sosyalleşmenin gitgide azalması ve kaçınılması söz konusu olabilir.  

Stres kaynaklarının yönetilmesi ve farkındalık oldukça önemlidir. Aylarca belki de yıllarca devam  eden bazı davranışlar zamanla alışkanlık haline gelir. Alışkanlıkları değiştirmek, davranışları  şekillendirmek; strese neden olan, anksiyeteyi tetikleyen nedenlerin çözülmesi, psikoeğitim ve  farkındalık programları aracılığıyla kişinin psikoterapi sürecinde sağlıklı adımlar atmasına yardımcı olur.